Tìm hiểu màn trập
Cấu tạo màn trập
Mấy phần trên chủ yếu giới thiệu về nguyên lý hoạt động của màn trập lúc bình thường và
khi kết hợp với flash. Về cấu tạo cơ khí của nó, chắc các bác cũng ít khi để ý. Với máy SLR
thì còn dễ, chỉ cần mở cái back cover mỗi khi tháo lắp film là thấy, còn với DSLR thì coi như
chẳng bao giờ, vì hơi mạo hiểm với sensor. Em nhặt mấy cái hình trên net, nếu bác nào quan tâm.
Cấu tạo và phương thức vận hành của màn trập chủ yếu dựa vào chiều di chuyển của chúng,
có 2 loại chính.
5.1 Màn trập quét theo chiều ngang – Horizontal shutter curtain
Đây là kiểu mà các máy ảnh đời cũ hay dùng, hai màn trập di chuyển theo chiều ngang.
Hai màn trập là hai lá kim loại mỏng, độ đàn hồi cao, chạy đi chạy lại trong những thanh ray
để làm nhiệm vụ phơi sáng.
Ưu điểm: độ bền cực cao, cấu trúc đơn giản, dễ chế tạo.
Nhược điểm: Tốc độ màn trập X-sync rất thấp (khoảng 1/60 đến 1/90 sec) vì mấy lý do:
- Do di chuyển theo chiều ngang nên quãng đường vận hành của màn trập dài,
- Việc cuốn lá kim loại dài đòi hỏi thời gian và công sức khá nhiều.
Một nhược điểm lớn nữa là do màn trập dịch chuyển theo chiều ngang, trong khi gương lại lật theo
chiều dọc, do đó, khi bấm chụp, phải đợi cho gương lật lên hoàn toàn thì First curtain mới bắt đầu chạy
được để đảm bảo chiều dọc bản film được lộ sáng hoàn toàn. Điều này làm cho shutter lag cao.
Để khắc phục những nhược điểm trên, các nhà chế tạo hướng vào loại màn trập quét theo chiều dọc.
- Màn trập quét theo chiều dọc – Vertical shutter curtain
Phần lớn các máy ảnh hiện đại ngày nay đều dùng loại màn trập quét dọc này.
Việc di chuyển theo chiều dọc đã giúp màn trập rút ngắn rất nhiều thời gian vận hành nhờ quãng đường di chuyển ngắn hơn.
Ngoài ra, để tăng tốc độ X-sync, màn trập 1 lá kim loại to và nặng nề được thay thế bằng loại có kết cấu từ nhiều lá (blade).
Cụ thể là gồm 4 lá, 2 lá bằng hợp kim nhôm, 2 lá bằng carbon fiber.
Những lá kim loại này rất mỏng, nhẹ nên thời gian và tiêu hao năng lượng khi vận hành khá nhỏ. Từng lá sẽ được rút dần từ
dưới lên trên. Phương thức này cũng dễ dàng đồng bộ với chuyển động của gương lật, làm giảm đáng kể shutter lag. Rất hiệu
quả trong việc chụp ảnh ở tốc độ cao, so với loại màn trập quét ngang.
Nhược điểm chính của loại màn trập này là cấu trúc cơ khí điều khiển và vận hành các lá kim loại phức tạp hơn. Các lá kim
loại mỏng, hẹp mà kích thước lại dài (theo chiều dài bản film) nên khi chuyển động rất dễ rung, ảnh hưởng đến độ nét của ảnh.
Đây là một lý do rất “tế nhị” khi có ý kiến cho rằng body cũng ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh! Tuy nhiên, lĩnh vực này vẫn
tiếp tục được các nhà chế tạo tìm tòi, nghiên cứu để các lá kim loại vận hành ngày càng hoàn thiện hơn, nâng cao được X-sync,
tuổi thọ và tính ổn định của màn trập. Cũng vì thế mà các máy (D)SLR ngày nay mới có thêm một tiêu chí về “tuổi thọ” là số kiểu
chụp, tương đương số lần hoạt động của màn trập.
Màn trập quét dọc của máy Nikon FE2, với tốc độ X-sync 1/200sec và tốc độ chụp cao nhất 1/4000sec. Tốc độ này là điều đáng
nể vào những năm của thập kỷ 80.
Máy Nikon FM2 được thay thế bằng loại màn trập làm từ Titanium. Kích thước bộ phận cơ khí cải thiện đáng kể, nhỏ gọn hơn rất
nhiều. Niềm tự hào của Nikon đến nỗi họ đã đóng triện lên cái ổ trập này. Theo như quảng cáo thì loại màn trập titanium này
cho phép tuổi thọ camera đạt tới ít nhất là 100.000 shots !
Màn trập điện tử
Những thuật ngữ X-sync, H-sync chỉ có ý nghĩa với các máy (D)SLR sử dụng màn trập cơ khí để điều tiết thời gian phơi sáng.
Còn đối với các máy digital compact sử dụng màn trập điện tử thì k0 còn khái niệm X-sync nữa, đồng thời, mọi tốc độ chụp đều
coi như H-sync.
Lý do X-sync k0 còn nữa bởi vì màn trập cơ khí cũng k0 tồn tại trong những máy DC P&S nữa. Ở những máy này, ánh sáng đi
thẳng qua lens, k0 có gương, k0 có màn trập, ánh sáng tiếp xúc trực tiếp với sensor. Tuy nhiên, khi chưa tiến hành thao tác “chụp ảnh”,
sensor sẽ ở trạng thái OFF, tức là k0 được tiếp điện, k0 có phản ứng gì với ánh sáng cả. Chỉ khi bấm chụp, sự phơi sáng được
tiến hành khi sensor được tiếp điện và chuyển sang trạng thái ON. Các pixel sẽ tiếp nhận thông tin ánh sáng để thực hiện quá
trình số hóa. Thời gian ở trạng thái ON của sensor chính là tốc độ chụp, là thời gian phơi sáng được máy / người chụp thiết lập.
Kết thúc khoảng thời gian này, sensor lại trở lại trạng thái OFF. Thực tế là chẳng có cái màn (curtain) nào cả, thời gian phơi sáng
được điều tiết bởi tín hiệu điện tử trong việc cung cấp (ON) và ngắt điện (OFF) cho sensor. Nên gọi bóng gió là “màn trập điện tử”.
Như vậy, trong bất cứ hoàn cảnh nào, sensor cũng được phơi sáng 100% diện tích của nó. Do đó, việc fill flash có thể thực hiện
với bất cứ tốc độ chụp nào, trong điều kiện công suất flash cho phép. Có điều, GN của những build in flash trên các máy P&S đều
rất nhỏ (do giới hạn kích thước flash và dung lượng pin dùng chung với camera) nên ưu thế H-sync này coi như k0 đáng kể.
Khám Phá Sự Thú Vị Trong Thế Giới Của Màn Trập
Trong thời đại công nghệ hiện đại, màn trập đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Từ máy ảnh kỹ thuật số đến các thiết bị gia dụng, màn trập đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và điều khiển lượng ánh sáng vào chúng. Nhưng bạn có biết lịch sử hình thành và sự phát triển của những thiết bị này không? Cùng tìm hiểu sâu hơn về thế giới thú vị của màn trập trong bài viết này nhé!
Lịch Sử Hình Thành và Sự Phát Triển của Màn Trập
Màn trập là một trong những công nghệ quan trọng trong lịch sử của nhiếp ảnh. Nó đóng vai trò thiết yếu trong việc kiểm soát lượng ánh sáng vào ống kính máy ảnh, giúp chụp được những bức ảnh chất lượng cao.
Lịch sử của màn trập được truy nguyên từ thế kỷ 19, khi nhiếp ảnh mới ra đời. Vào thời kỳ đầu, màn trập được thiết kế dưới dạng cơ học đơn giản, sử dụng các cánh cửa hoặc tấm che để điều chỉnh lượng ánh sáng vào ống kính. Đến những thập niên 1930, công nghệ màn trập đã phát triển mạnh mẽ với sự ra đời của những thiết bị điều khiển bằng điện.
Trong thời đại công nghệ số, màn trập càng đóng vai trò quan trọng hơn. Các loại màn trập điện tử hiện đại cho phép người dùng kiểm soát chính xác thời gian phơi sáng, từ đó tạo ra những bức ảnh chất lượng cao và ấn tượng hơn. Ngày nay, màn trập đã trở thành một phần không thể thiếu trong các máy ảnh kỹ thuật số, góp phần vào sự phát triển của ngành nhiếp ảnh hiện đại.
Tìm Hiểu Màn Trập: Cấu Tạo và Nguyên Lý Hoạt Động
Để hiểu rõ hơn về màn trập, chúng ta cần tìm hiểu về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của chúng. Một màn trập cơ bản bao gồm các thành phần sau:
Các Cánh Cửa Màn Trập
Đây là phần quan trọng nhất của một màn trập. Chúng thường được làm bằng kim loại hoặc chất liệu polymer, có nhiệm vụ mở và đóng để điều chỉnh lượng ánh sáng vào ống kính.
Cơ Cấu Điều Khiển
Phần này chịu trách nhiệm mở và đóng các cánh cửa màn trập. Trong các thiết bị hiện đại, cơ cấu điều khiển thường là các motor điện tử hoặc các mạch điện tử khác.
Bộ Cảm Biến
Các cảm biến sẽ theo dõi và phản hồi tín hiệu từ cơ cấu điều khiển, đảm bảo màn trập hoạt động chính xác.
Khi bấm nút chụp ảnh, cơ cấu điều khiển sẽ mở và đóng các cánh cửa màn trập trong một khoảng thời gian nhất định, kiểm soát lượng ánh sáng vào cảm biến hình ảnh. Thời gian này được gọi là thời gian phơi sáng. Nhờ việc điều chỉnh thời gian phơi sáng, người dùng có thể tạo ra những bức ảnh với độ sáng, độ tương phản và đồng đều khác nhau.
Các Loại Màn Trập và Ứng Dụng Của Chúng
Trong thế giới nhiếp ảnh, có nhiều loại màn trập khác nhau, mỗi loại đều có ứng dụng và tính năng riêng. Hãy cùng tìm hiểu về chúng:
Màn Trập Cơ Học
Đây là loại màn trập sớm nhất, hoạt động dựa trên cơ chế cơ học đơn giản. Các cánh cửa màn trập được điều khiển bằng cơ cấu cơ học như lò xo, bánh răng hoặc các chi tiết chuyển động khác. Các máy ảnh film cổ điển thường sử dụng loại màn trập này.
Màn Trập Điện Tử
Với sự phát triển của công nghệ, các thiết bị màn trập điện tử ra đời, cho phép người dùng kiểm soát chính xác thời gian phơi sáng. Các motor điện tử và mạch điện tử được sử dụng để điều khiển các cánh cửa màn trập. Loại này thường được tìm thấy trên các máy ảnh kỹ thuật số hiện đại.
Màn Trập Trung Tâm
Đây là loại màn trập được đặt ngay trước cảm biến hình ảnh, có nhiệm vụ kiểm soát lượng ánh sáng đi qua ống kính. Loại này thường được sử dụng trong các máy ảnh DSLR chuyên nghiệp.
Màn Trập Lá
Loại màn trập này sử dụng nhiều lá kim loại nhỏ được điều khiển độc lập để tạo ra lỗ khẩu. Ưu điểm là có thể điều chỉnh kích thước lỗ khẩu một cách linh hoạt, đem lại nhiều lựa chọn về khẩu độ cho người dùng.
Ngoài ứng dụng chính trong nhiếp ảnh, màn trập còn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác như:
- Trong máy ảnh an ninh và camera giám sát để kiểm soát thời gian phơi sáng.
- Trong một số thiết bị gia dụng như máy photocopy, máy scan để điều khiển quá trình quét/in ấn.
- Trong các ứng dụng công nghiệp để điều chỉnh lượng ánh sáng vào các thiết bị.
Những Ưu Điểm Của Màn Trập Trong Nhiếp Ảnh
Màn trập đóng vai trò vô cùng quan trọng trong ngành nhiếp ảnh, mang lại những ưu điểm sau:
- Kiểm Soát Thời Gian Phơi Sáng: Màn trập cho phép người dùng điều chỉnh chính xác thời gian phơi sáng, từ đó tạo ra những bức ảnh với độ sáng và độ tương phản mong muốn.
- Tạo Hiệu Ứng Động: Thông qua việc điều chỉnh thời gian phơi sáng, màn trập cho phép người dùng tạo ra những hiệu ứng động như làm mờ phông nền, ghi lại các chuyển động.
- Bảo Vệ Cảm Biến Hình Ảnh: Khi không chụp ảnh, màn trập giúp che chắn cảm biến hình ảnh khỏi ánh sáng, đảm bảo chất lượng hình ảnh và tuổi thọ của cảm biến.
- Tăng Độ Sâu Trường Ảnh: Thông qua việc điều chỉnh khẩu độ, màn trập giúp kiểm soát độ sâu trường ảnh, tạo ra những bức ảnh với độ mờ nền ấn tượng.
- Hỗ Trợ Chụp Ảnh Thời Gian Dài: Với khả năng điều chỉnh thời gian phơi sáng, màn trập cho phép người dùng chụp ảnh với thời gian phơi sáng kéo dài, như ảnh phơi sáng đêm hay ảnh phơi sáng ánh nắng mặt trời.
Nhờ những ưu điểm trên, màn trập đã trở thành một bộ phận không thể thiếu trong ngành nhiếp ảnh, góp phần tạo ra những bức ảnh sáng tạo và ấn tượng.
Những Lưu Ý Khi Sử Dụng Màn Trập
Mặc dù màn trập rất quan trọng, nhưng người dùng cũng cần lưu ý một số điểm sau khi sử dụng chúng:
- Thời Gian Phơi Sáng Phù Hợp: Cần điều chỉnh thời gian phơi sáng phù hợp với điều kiện ánh sáng và độ nhạy của cảm biến, tránh tình trạng ảnh bị phơi sáng quá mức hoặc thiếu sáng.
- Cẩn Thận Với Các Vật Thể Chuyển Động: Khi chụp ảnh vật thể chuyển động, cần có thời gian phơi sáng phù hợp để tránh bị mờ.
- Bảo Dưỡng Định Kỳ: Thường xuyên vệ sinh và bảo dưỡng màn trập, đặc biệt là các bộ phận cơ học, giúp đảm bảo hoạt động chính xác và độ bền cao.
- Cập Nhật Phần Mềm Điều Khiển: Với các thiết bị màn trập điện tử, thường xuyên cập nhật phần mềm điều khiển để có thể tận dụng được các tính năng mới nhất.
Với những lưu ý trên, người dùng có thể tận dụng tối đa những ưu điểm của màn trập, mang lại những bức ảnh chất lượng và sáng tạo hơn.
FAQ
- Màn trập hoạt động như thế nào?
Màn trập hoạt động bằng cách mở và đóng các cánh cửa trong một khoảng thời gian nhất định, kiểm soát lượng ánh sáng vào cảm biến hình ảnh. - Các loại màn trập chính là gì?
Các loại màn trập chính gồm: màn trập cơ học, màn trập điện tử, màn trập trung tâm và màn trập lá. - Màn trập có những ưu điểm gì trong nhiếp ảnh?
Những ưu điểm chính của màn trập là: kiểm soát thời gian phơi sáng, tạo hiệu ứng động, bảo vệ cảm biến, tăng độ sâu trường ảnh và hỗ trợ chụp ảnh thời gian dài. - Cần lưu ý gì khi sử dụng màn trập?
Cần lưu ý về thời gian phơi sáng phù hợp, cẩn thận với vật thể chuyển động, bảo dưỡng định kỳ và cập nhật phần mềm điều khiển.
Kết Luận
Màn trập là một phần không thể thiếu trong thế giới nhiếp ảnh hiện đại. Từ lịch sử hình thành và sự phát triển cho đến các ứng dụng và tính năng độc đáo, màn trập luôn giữ vai trò quan trọng trong việc tạo ra những bức ảnh chất lượng cao và sáng tạo. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về thế giới thú vị của màn trập. Hãy tận dụng những ưu điểm của chúng để sáng tạo nên những tác phẩm nhiếp ảnh ấn tượng nhé!
